Çocuklar İle Sağlıklı İletişim Kurma Yöntemleri

Anne baba olmak sadece dünyaya getirmek, yedirmek, içirmek, okutmak değildir. Anne baba olmak çok daha fazlasını barındırır içinde. Çocuğunu sevmek kadar saygı duymak, onu her konuda cesaretlendirmek, özgüveninin ve yaratıcılığının gelişmesini desteklemek, onu dinlemek, fikirlerine önem vermek ve onunla konuşmak gerekir. Bunları yaparken doğru yöntemleri kullanmak ve doğru mesajları vermek çok önemlidir. Tam anlamıyla anne baba olmak bunları kapsar.

Birçok anne baba çocuğuyla gerektiği kadar konuştuğunu ve onu dinlediğini savunur. Ama bu iletişimin kalitesinin ne düzeyde olduğu önemlidir. İletişim sırasındaki, ses tonumuz, beden dilimiz en az konuştuklarımız kadar önemlidir. Dilimiz başka, yüzümüz başka söylüyorsa çocuklar bunu hemen farkeder. Bu durum hem çocuğun güvenini sarsar hem de ikileme düşmesine neden olur. Bu nedenle çocuklarla iletişim kurarken kullandığımız sözcükler kadar beden dilimize de önem vermeliyiz.

İletişimde kullandığımız sözcükler dedik. Bu ne demek? Konuşurken çocuğa verdiğimiz mesajları kastediyoruz. Örneğin elindeki oyuncağı sürekli yere vuran bir çocuğa annesi ‘Yapma, vurma, hayır, kime diyorum, seni babana söylerim” gibi ifadelerle uyarıyor ve bunu yüksek sesle, kızgın bir yüz ifadesi ile yapıyorsa, bunun çocuktaki karşılığı ne olacaktır? Koca bir hiç... Çünkü anne sadece çocuğa yapmamasını söylüyor; ama yaparsa sonucun ne olacağını ya da bu sonuçtan çocuğun nasıl etkileneceğini söylemiyor. Bu olumsuz örneği olumluya çevirelim ve aynı durumda çocuğu ile sağlıklı bir iletişim kuran annenin neler söyleyeceğine bakalım. “Oyuncağını yere vurmaya devam edersen kırılır ve bir daha bu oyuncakla oynayamazsın. Şimdi karar senin ister vur ister vurma.” Anne bunu söylerken çocuğa şu mesajları veriyor. “Oyuncak senin onun ile ilgili karar verme yetkisi sana ait. Ben sadece seni uyarıyorum. Vurmaya devam edersen kırılacak ve bir daha oynayamayacaksın”. Çocuk eğer oyuncağı vurmaya devam ederse ve oyuncak kırılırsa kendi kendini cezalandırmış olacak. Annenin fazladan bir yaptırım uygulamasına gerek kalmayacak. Bu ve bunun gibi örneklerde çocuklara yaptıkları davranışın sonuçlarına katlanma becerisini kazandırmış oluyoruz. Anne bağırmadı, tehdit etmedi, kaşlarını çatmadı sadece uyardı, neden sonuç ilşkisi içinde olabilecekleri anlattı.

Çocuklarımızı motive ederken de bazen doğru söylemlerde bulunmuyoruz. Hepimizin en çok kullandığı motivasyon sözcüğü “Aferin” dir. Aferin ama neden aferin. Bunu da açıklamak önemli.

Arkadaşınla oyuncağını paylaştın, bu doğru bir davranıştı, her zaman böyle yapmanı istiyorum, aferin.

Sınavdan yüksek not almışsın, aferin. Ama şunu da bilmeni istiyorum düşük not alsaydın da sana kızmazdım, mutlaka bir sebebi var derdim ve her zaman ki gibi seni sevmeye devam ederdim.

Gömleğini tek başına giydin, aferin. Sana bunu yapabileceğini söylemiştim. Seninle gurur duyuyorum. Bundan sonra gömleğini tek başına giyebilirsin.

Tüm bu örneklerde görüldüğü gibi sadece ‘Aferin’ demekle yetinmeyip, çocuğu motive edici, özgüvenini geliştirici açıklamalar yapmak da önemlidir.

Verdiğimiz örnekler çoğaltılabilir. Örnekler ne olursa olsun anne babaların çocukları ile sağlıklı iletişim kurmaları için yapmaları gerekenler benzerdir. Tehdit etmeyin, boş yere bağırmayın, beden diliniz ile söylemlerinizin tutarlı olmasına dikkat edin, cezalandırmayın bırakın yaptığı davranışın sonuçlarına katlanmayı öğrensin, olayları sebep sonuç ilişkisine göre değerlendirmeyi öğrensin, yalnızca olumsuz davranışlarını değil olumlu davranışlarını da ön plana çıkarın, motive edici sözcükleri kullanın, ona güvendiğinizi ve inandığınızı her fırsatta yineleyin, bağımsız iş yapabilmesi için yüreklendirin. Bunların tümünü yaparken, onunla konuştuğunuz her anda göz kontağı kurmayı ihmal etmeyin. Göz kontağı kurularak yapılan iletişim en sağlıklı ve en doğru iletişimdir.

Ve şunu asla unutmayın çocuğunuza kazandırmak istediğiniz bir davranış varsa, öncelikle bu davranışı sizin sergilemeniz gerekiyor. Çünkü çocuklar en çok model alarak öğrenir. Eğer siz teşekkür ederim, lütfen, eline sağlık gibi sözcükleri kullanmıyorsanız; odanızı toplamıyor, sokaktan gelince elinizi yıkamıyor, tuvaletten sonra sifonu çekmiyorsanız çocuğunuzun bunları yapmasını beklemeyin, yapmadığı için onu eleştirmeyin, yargılamayın ve kesinlikle cezalandırmayın.